Rolex Submariner

Het vakpubliek kwam zijn verbazing niet te boven toen het de Submariner voor de eerste keer onder ogen kreeg in 1953. Rolexpresenteerde een volledig nieuw soort polshorloge, dat nog steeds karakteriserend is voor het begrip duikhorloge. Het horloge met het referentienummer 6204 had grote, lichtgevende wijzers voor de seconden, minuten en uren, lichtgevende cijfers en indexen en een matzwarte wijzerplaat. Bij de presentatie stond naast het horloge een bordje met het opschrift 'Submariner – the diver’s friend'.

In de loop der jaren schopte de Rolex Submariner het zelfs tot het witte doek. In de eerste James Bond-film droeg 007 een horloge met het referentienummer 6538, de zogenaamde 'James Bond Sub'. Welke horloges Bond in de andere films droeg, is niet zeker. Een uitzondering is de Rolex Submariner met het referentienummer 5513, die het veilinghuis Christie's in november 2011 veilde. Roger Moore droeg dit model in de Bondfilm Live and Let Die uit 1973. De auteur van de Bond-romans, Ian Fleming, vermeldt in een van zijn in totaal 14 boeken de Rolex Oyster Perpetual, maar voor de rest alleen het horlogemerk. Sinds 1995 draagt de spion 'in geheime dienst van Hare Majesteit' modellen van het Zwitserse merk Omega.

Steve McQueen was weliswaar geen geheim agent, maar de acteur en autocoureur liet zich ook verleiden door de robuustheid en de precisie van de Submariner. Op een foto van hem is duidelijk te zien dat hij het horloge met het referentienummer 5512 draagt. Ook de revolutionair Che Guevara vertrouwde op zijn Submariner. Dit polshorloge is dus veel meer dan een instrument voor duikers. Het past even goed bij de race-outfit van McQueen als bij de smoking van Bond. De Submariner is en blijft echter boven alles het archetype van een duikhorloge.

Een Submariner No Date kost nieuw ongeveer 6400 euro en tweedehands ca. 6000 euro. De afgelopen 3 jaar is de waarde van ongedragen exemplaren voortdurend gestegen. De Submariner Date met datumaanduiding kost nieuw rond de 7500 euro en gedragen bijna 7000 euro. Ook de prijs van dit model is de laatste jaren omhoog gegaan.

Onder verzamelaars zijn vooral de groene Submariner-modellen geliefd. Kenners maken onderscheid tussen de 'Kermit' met een groene lunette en een zwarte wijzerplaat en de 'Hulk', waarbij zowel de lunette als de wijzerplaat groen zijn. De Hulk wordt nog geproduceerd en kost ongedragen rond de 9000 euro. Dit horloge is tweedehands iets voordeliger, namelijk 8300 euro. Er is veel vraag naar dit duikhorloge. Daarom heeft u een wachttijd van meerdere maanden in de reguliere handel. Online gaat het duidelijk sneller, maar bent u wel meer kwijt. De productie van de 'Kermit' is stopgezet. Daardoor is dit model een stuk moeilijker te vinden en bovendien duurder. Voor een ongedragen exemplaar betaalt u inmiddels meer dan 13 000 euro. Als gedragen horloge kost de 'Kermit' rond de 9300 euro.

Liefhebbers van gouden horloges komen bij de Rolex Submariner ook aan hun trekken. Het luxe duikhorloge is er in geel- en witgoud. De laatste versie is alleen verkrijgbaar als zogenaamde 'Submariner Blue' met blauwe wijzerplaat en lunette. De versie van geelgoud is er ook met een zwarte draairing en wijzerplaat. Beide uitvoeringen kosten ongedragen ca. 23 300 euro. De versie van 18-karaats witgoud is met een prijs van ca. 25 000 euro iets duurder. Er is over het algemeen minder vraag naar gouden horloges van Rolex. Daardoor zijn deze online vaak meerdere duizenden euro's voordeliger dan in de reguliere handel. Een bicolor-Submariner koopt u ongedragen voor ca. 10 100 euro. Dit model van edelstaal en goud heeft een jaren 80 uitstraling en is net zoals het gouden model meestal goedkoper online.

Net zoals de meeste vintage horloges van Rolex zijn oude Submariner-modellen felbegeerd. Twee voorbeelden van gewilde referentienummers zijn de ref. 5512 en de 5513, die eind jaren 50 en begin jaren 60 op de markt kwamen. Hoewel beide modellen meerdere jaren werden geproduceerd, zijn er nog maar weinig exemplaren te vinden. De ref. 5513 koopt u voor ongeveer 9500 euro, terwijl u voor de ref. 5512 ca. 18 000 euro betaalt. De referentienummers 16800 en 168000 uit de jaren 80 zijn een stuk voordeliger. Voor deze horloges betaalt u tussen de 5800 en de 6500 euro.

Vintage Submariner-modellen als de 'Red Sub' en de 'COMEX' zijn uitermate zeldzaam en daardoor ook zeer gewild. Voor een 'Red Sub' dient u minstens 13 000 euro te reserveren en voor een 'Comex' zelfs 32 000 euro. De prijzen variëren echter zeer sterk. Daardoor kan het ook zijn dat u voor een goed onderhouden 'Comex' meer dan 100 000 euro kwijt bent.

De huidige Submariner is qua uiterlijk amper veranderd ten opzichte van modellen uit het verleden. In de loop der jaren heeft het horloge een grotere kast en een kroonbescherming (1959) gekregen, die de meervoudig geschroefde kroon tegen beschadigingen beschermt. In 1966 werd een versie met een datumaanduiding aan de bestaande uitvoeringen toegevoegd. De Submariner onderging verder alleen kleine veranderingen, zoals het polijsten van de zijkanten van de armband en de kast en het niet volledig doorboren van de bandaanzetten. Ondanks het design uit de jaren 50 maakt de Submariner nog altijd een actuele indruk.

De nieuwste uitvoeringen van het automatische horloge zijn tot 300 m waterdicht en hebben een lunette die in 120 stapjes kan worden gedraaid. De lunette is alleen tegen de klok in te draaien – een van de verplichte eigenschappen van een duikhorloge. De schaal van de draairing bestaat uit krasbestendig Cerachrom-keramiek. Het nulpunt is voorzien van het lichtgevende Chromalight. Dit geeft blauwachtig licht en is feller dan Superluminova, dat normaal gesproken als lichtgevende stof voor horloges wordt gebruikt. Daarnaast hebben de verdiepte cijfers en de indexen op de lunette een coating van platina. De wijzers zijn gewelfd en net zoals de indexmarkeringen op de wijzerplaat van goud. Behalve de uren- en minutenwijzer geeft de secondewijzer ook fel licht. In vergelijking met de vorige modellen steekt het saffierglas nauwelijks nog boven de kast uit, waardoor de glasrand beter beschermd is tegen stoten.

Het totale gewicht van de edelstalen Submariner komt neer op 150 gram. Net zoals de stalen horlogeband en de binnenkant van de vouwsluiting, is ook de achterkant glad. De Glidelock-sluiting, die ervoor zorgt dat de schakelband met kleine stukjes kan worden verlengd, valt iets groter uit dan vroeger. Daardoor kan het horloge zowel om de pols als over een duikpak worden gedragen. Door het veiligheidsklepje is het zo goed als onmogelijk dat de sluiting vanzelf opengaat.

Binnenin de Submariner met een datumweergave met de karakteristieke datumloep tikt het kaliber 3135. De manufactuur vervaardigt dit kaliber al sinds 1989 in Biel. Het is ontworpen als een robuust een uurwerk met een hoge nauwkeurigheid – een echt werkpaard. Misschien zit het daarom verstopt achter een edelstalen deksel, terwijl het kaliber juist een streling voor het oog is. Het rode opwindrad van aluminium en de blauwe Parachrom-balansveer zijn de eerste twee dingen die opvallen. Iets subtieler is het zonneslijpsel op de rotor en het wolkenslijpsel op de bruggen. Binnenin het model zonder datum tikt het kaliber 3130. Beide uurwerken zijn chronometers: ze doorstonden de strenge controle van het officiële Zwitserse testinstituut Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres.

In de horlogewereld worden beide kalibers tot de beste automatische uurwerken gerekend. Rolex optimaliseerde enkele belangrijke componenten, zoals de balansveer en verhoogde daarmee ook de nauwkeurigheid. Zo bestaat de veer uit een antimagnetische legering, waardoor het horloge niet beïnvloed wordt door magneetvelden. Het gebogen uiteinde van de Breguet-spiraal zorgt daarnaast voor een gelijkmatig 'ademen' van de balansveer. De meesterhorlogemaker Abraham Louis Breguet vond het tweevoudig en knievormig gebogen uiteinde van de balansveer uit rond 1795. De fijnregulering van het Rolex-kaliber geschiedt met behulp van Microstella-moeren, die aan de binnenkant van het balanswiel zitten. Bij de meeste andere mechanische uurwerken gebeurt dit met een fijnregelaar.

Een aantal Rolex-horloges doet de harten van verzamelaars en fans sneller kloppen. De zogenaamde 'Red Sub' is zo'n collector's item. Rolex produceerde de Submariner met het referentienummer 1680 tussen 1967 en 1980. Tot 1974 werd het opschrift 'Submariner' in het rood op de wijzerplaat gedrukt – vandaar ook de benaming 'Red Sub'. De wijzerplaat van dit duikhorloge is een belangrijk hulpmiddel om te zien of het om een echte of een namaak Sub gaat. Van 1967 tot 1974 gebruikte Rolex zes verschillende wijzerplaten, die de benaming Mark I tot Mark VI kregen. Tussen Mark III en Mark IV vond de duidelijkste verandering plaats. Kenners noemen de wijzerplaten van Mark I tot Mark III 'meters first', aangezien daarop '200 m = 660 ft' te lezen is. Vanaf Mark IV gebruiken ze in de scene de term 'feet first', omdat de meeteenheden daarop in omgekeerde volgorde worden vermeld. Horloges met een Mark I-wijzerplaat behoren tot de zeldzaamste versies van de 'Red Sub' en zijn te herkennen aan de gesloten zessen bij de aanduiding in voet.

Andere kenmerken van de 'Red Sub' zijn de 'tropical dials', die alleen bij de Mark II en III voorkomen. Door de jaren heen werden de wijzerplaat en de lunette bruin door zonlicht, vocht en hitte. Dit effect is waarschijnlijk toe te schrijven aan de speciale kleurmenging van de toenmalige leverancier. Onder verzamelaars zijn deze 'tropical dials' enorm gewild. Des te bruiner of geler de kleur van de witte fluorescerende stof is geworden, des te meer het horloge waard is. Overigens moeten de kleur van de wijzers en de indexen goed bij elkaar passen. Dat wijst er namelijk op dat het om een originele Rolex gaat.

Wat eveneens belangrijk is bij de aankoop van een rode Submariner is de leesbaarheid van het referentie- en serienummer. Bij oude modellen staat de productiedatum bovendien op het deksel. Deze datum komt overeen met het serienummer.

Vetgedrukte cijfers en indexen op de lunette maken verder duidelijk dat het om een echte 'Red' gaat. Later uitgebrachte versies hebben dunnere markeringen. Een ontbrekende of beschadigde lichtgevende stip op de nulmarkering is minder belangrijk voor de echtheid.

Binnenin deze vintage Submariner tikt het automatische kaliber 1575, dat in tegenstelling tot de 1570 een datumweergave heeft. Het kaliber 1575 tikt ook in andere horloges, zoals de Sea-Dweller met het referentienummer 1665 en de GMT-Master met het referentienummer 1675.

Gedurende de laatste 60 jaar heeft de Submariner geschiedenis geschreven in de horlogebranche. Het duikhorloge heeft zich ontwikkeld tot een icoon en is inmiddels een van de bekendste horloges ter wereld. In 2012 daalde het speciale model Deepsea Challenge bijna 12 000 meter af in de Marianentrog – een wereldrecord voor een polshorloge. De voorganger (referentienummer 6200) van de eerste Submariner uit 1953 was dankzij een dubbel beveiligde en opvallende kroon tot 100 m waterdicht. De lunette – die toen nog in twee richtingen kon worden gedraaid – was tot de minuut nauwkeurig. Duikers kunnen nog altijd het nulpunt van de schaal op de lunette gelijkstellen met de minutenwijzer. Een blik volstaat om de resterende duiktijd te controleren. De Zwitserse horlogemanufactuur Blancpain verbeterde de veiligheid door het model Fifty Fathoms, eveneens uit 1953, een lunette te geven die alleen tegen de klok in kan draaien. Hierdoor kan de duiktijd wel verkort worden, maar nooit verlengd.

Voor de ontwikkeling van de Submariner deed Rolex een beroep op René-Paul Jeanneret. De voormalige directeur van Rolex was een gepassioneerd hobbyduiker en gaf nuttige tips voor de vormgeving van de wijzerplaat, lunette en kast. Bij tests en 132 duikgangen in dieptes tussen de 12 en de 60 meter hield het horloge stand. Het viel zelfs van 2 meter hoogte op een betonnen kade. Ondanks de klap tikte het horloge rustig door. Alleen een klein stukje lichtgevende stof van een wijzer liet los. De opvolger van deze oer-Submariner was tot 200 m waterdicht en werd door de marine van Groot-Brittannië, Australië en Canada als officieel diensthorloge gebruikt.

1953 was een bijzonder jaar in de geschiedenis van de horlogewereld. De Nieuw-Zeelander Edmund P. Hillary en de sherpa Tenzing Norgay waren de eerste mensen die in augustus 1953 de Mount Everest bedwongen. Hillary droeg een Oyster Perpetual van Rolex. Rolex sponsorde deze Everest-expeditie onder leiding van kolonel John Hunt. De automatische horloges waren geen cadeau voor de bergbeklimmers, integendeel: ze moesten uitgebreide informatie over de robuustheid en de nauwkeurigheid verschaffen. Na de expeditie stuurde Sir Hillary zijn horloge samen met zijn op- en aanmerkingen terug naar Genève. Talrijke tests leidden uiteindelijk tot de Rolex Explorer: hét horloge voor ontdekkingsreizigers en avonturiers.