Breguet

A.-L. Breguet – revolutionair en genie

De horlogemaker Abraham-Louis Breguet (1747, Neuchâtel, Zwitserland) was één van de grootste genieën van zijn vak. In 1775 richtte hij zijn atelier op in Parijs, waar uitvindingen zoals het eerste automatische zakhorloge of de zogenaamde Marie-Antoinette ontstonden. Het horloge met nr. 160 – de officiële benaming van de Marie-Antoinette – is één van de ingewikkeldste horloges ter wereld. De opdracht kwam van een geheime aanbidder en het heeft maar liefst 44 jaar geduurd voor het klaar was. In 1793 stierf de Franse koningin zonder haar horloge ooit gezien te kunnen hebben. Niet enkel Marie-Antoinette had bewondering voor Breguets horlogemakerkunsten. Het Parijse atelier voorzag ook tsaar Alexander I van Rusland, Napoleon Bonaparte en Winston Churchill van mechanische meesterwerken. Tot 1870 was Breguet een familiebedrijf; in dat jaar werd de fakkel doorgegeven aan de Britse ploegbaas Edward Brown. Nadat enkele eigenaars en investeerders elkaar afwisselden, maakt de traditionele onderneming sinds 1999 deel uit van de Zwitserse Swatch Group.

Onder het dak van het Zwitserse concern uit Biel bloeit het merk weer open. De bouwers ontwerpen kostbare polshorloges met een dubbele tourbillon of nostalgisch-traditionele reeksen die herinneren aan de beginjaren van de firma. Eén van de tegenwoordig bekendste modelreeksen is de Classique met horloges die aanleunen bij de traditionele waarden van de firma. De reeks Reine de Naples richt zich aan liefhebbers van klassieke dameshorloges. Deze collectie ontstond in navolging van het eerste polshorloge dat Abraham-Louis Breguet in 1810 creëerde voor Caroline Murat – Napoleons zus. De exemplaren van de serie Marine interpreteren de klassieke kenmerken van de firma op een moderne en sportieve manier. Op het eerste zicht doen ze denken aan robuuste duikhorloges. Wie echter beter kijkt, herkent edele materialen zoals platina, 18 karaat wit- of roségoud. En binnenin de polshorloges vinden we de fijnste firmakalibers en verschillende complicaties.

Met zijn baanbrekende creaties veranderde Abraham-Louis Breguet de horlogeambacht ingrijpend. Uitvindingen zoals de tourbillon worden vandaag nog steeds gebruikt om de nauwkeurigheid van mechanische polshorloges te verhogen. Aanleiding voor deze innovatie was het feit dat de meeste mannen hun zakhorloges in de 18de en 19de eeuw loodrecht in hun vest droegen. De invloed van de zwaartekracht zorgde voor aanzienlijke afwijkingen. In het jaar 1801 verbouwde Breguet zowel het regelorgaan als de ankergang in een kooi die per minuut één keer om haar as draaide. Omwille van de rotatie vereffende dat de versnellende en remmende momenten zoveel mogelijk. Tot op de dag van vandaag halen uurwerken met een tourbillon de beste waarden bij chronometertesten.

Sinds zijn introductie in 1795 draagt de zogenaamde Breguetspiraal eveneens bij aan de nauwkeurigheid van uurwerken. Het verschil met een gebruikelijke balansveer is dat deze veer bij de laatste opwinding tweemaal knievormig gebogen wordt. Zo steekt het einde van de veer verder uit dan bij de normale vlakke spiraalveer. Door deze knik kan de spiraalveer concentrisch "ademen", wat de nauwkeurigheid verhoogt. Tot op vandaag verbouwt de firma uit het Zwitserse L'Abbaye deze uitvindingen in haar kalibers.

Net zo baanbrekend was de ontwikkeling van de "pare-chute"; een voorloper van de hedendaagse schokbescherming. Deze uitvinding resulteerde uit de fragiele balansas en de gevoelige robijncilinders, die bij een val meestal braken. Breguet construeerde een stalen bladveer met open einde om de onderdelen elastisch te positioneren. De eerste prototypes van de "pare-chute"-schokbescherming presenteerde Breguet in 1790 tijdens een audiëntie bij de toenmalige Franse Minister van Buitenlandse Zaken Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord. Voor de ogen van alle aanwezigen liet de Parijzenaar een zakhorloge op de grond vallen. Toen hij het opraapte, tikte het – tot ieders verbazing – gewoon verder.

Silicium-ontwikkelingen in de 21ste eeuw

In het nieuwe millennium nam de innovatiedrang van de horlogefirma uit het kanton Vaud in geen geval af. Tot op vandaag komen de horlogemakers van Breguet nog met constructies voor de dag die de toekomst van de mechanische horlogewereld ingrijpend veranderen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van silicium. De makers gebruiken het semi-metaal, dat we kennen uit de computertechnologie, vooral in huisgemaakte firmakalibers. De voordelen van dit materiaal liggen voor de hand: het is niet enkel antimagnetisch, maar heeft ook een dichtheid die drie keer kleiner is dan die van staal of messing. Zo ontstaan lichtere onderdelen met kleinere traagheidsmomenten. Desondanks zijn deze delen zeer stevig, slijtvast en bestand tegen corrosie. Deze eigenschappen zijn interessant bij onderdelen zoals het ankerrad, het anker en de balansveer. Na een jarenlange ontwikkelingstijd presenteerde Breguet in 2006 de modellen Classique 5177, 5197 en 5837 – wereldwijd de eerste horloges die onderdelen uit silicium bevatten.

In de chronograaf Type XXII 10 Hz bestaat de balansveer, het ankerrad en het anker eveneens uit silicium. Dit model is Breguets eerste stopwatch die tikt met 72 000 halve omwentelingen per uur. Een aandrijving van een mechanisch uurwerk swingt meestal met 28 800 halve omwentelingen per uur, wat overeenkomt met een frequentie van 4 hertz. De bouwers slaagden er dus in de frequentie 150% te doen stijgen. Dit verhoogt de nauwkeurigheid en zorgt ervoor dat de chronograaf beter functioneert. De kleine sprongen van de stopbare secondewijzer zijn zo klein dat ze voor het menselijke oog waargenomen worden als een vloeiende beweging. Daardoor wordt het mogelijk stoptijden te meten tot op een twintigste van een seconde nauwkeurig. Het antimagnetische silicium opent bovendien volledig nieuwe deuren. Het lukte de horlogemakers voor de eerste keer magnetisch gepositioneerde balansassen te verbouwen. Door de gereduceerde wrijving en de stabielere rotatie neemt de nauwkeurigheid nog toe. Bovendien moeten bepaalde delen van het kaliber dan niet meer gesmeerd worden.

Traditionele designs met moderne accenten bij Breguet

Omwille van zijn enorme succes en populariteit kreeg A.-L. Breguet te kampen met talrijke namakers. Om deze tendens tegen te werken, voerde de horlogemaker al in 1795 een geheime signatuur in. Deze staat bijna onzichtbaar op de wijzerplaat, tenzij het licht er in een bepaald hoek opvalt. Tot op vandaag garandeert deze signatuur de echtheid. Sinds meer dan 200 jaar glijden de wereldbekende Breguetwijzers, die opvallend onderbroken zijn en omwille van de appelvormige cirkel ook de naam "pomme"-wijzer kregen, over de wijzerplaten. De elegante en eenvoudige wijzers worden vergezeld door de fijne Breguetcijfers in Arabisch schrift die vooral de geëmailleerde wijzerplaten van de Zwitserse firma opsmukken.

Bij de wijzerplaat heeft de geniale horlogemaker ook een onmiskenbaar kenmerk bedacht. Al in 1786 vond Breguet de op goud of zilver geguillocheerde wijzerplaat uit, die tot één van de belangrijkste kenmerken van het merk werd. Bij de guillochering polijsten, ontspiegelen en structureren de horlogemakers de oppervlakte van de wijzerplaat met de hand. Verschillende motieven zoals zonnestralen, golven of schaakbordpatronen verlenen het horloge een buitengewoon uiterlijk. Het unieke karakter van een Breguet wordt onderstreept door het individuele fabricagenummer dat elk horloge draagt. Want net zoals de Marie-Antoinette, die in 1983 op mysterieuze wijze uit een museum in Jeruzalem gestolen werd, is elk horloge van dit merk een uniek kunstwerkje. In 2007 dook het wereldbekende zakhorloge Nr. 160 plots weer op. Zo'n drie jaar te laat: de horlogemakers hadden zich de moeite en tijd kunnen besparen om, enkel op basis van tekeningen en archiefdocumenten, een reconstructie te maken.