Jaeger-LeCoultre Atmos

Op het eerste gezicht is de Atmos van Jaeger-LeCoultre een normale klok. Het bijzondere aan de Atmos is echter dat de energie voor de aandrijving niet met behulp van een batterij, een gewicht of een sleutel geschiedt, maar door temperatuurschommelingen van de omgeving. De bijzonder intelligente en slijtvaste techniek bevindt zich achter glas, omdat de klok gevoelig is voor stof. Om energie te besparen heeft de Atmos geen secondewijzer.

De meeste Atmos-exemplaren kosten minder dan 10 000 euro. Voor een aantal betaalt u meer, zoals de Réédition met de technische looks van een Atmos uit de jaren 30 . Deze uitvoering, met stalen onderdelen en een grote ronde afdekkap van glas, kost rond de 20 000 euro. U betaalt het meest voor de Atmos van blauw kristal die is vormgegeven door de Australische topdesigner Marc Newson. Deze Atmos by Marc Newson met het referentienummer Q5165103 heeft een zeer beperkte oplage van 28 exemplaren en kost rond de 100 000 euro.

Meestal heeft de Atmos een conservatief design met metalen onderdelen van verguld messing. U koopt een dergelijk exemplaar in goede tot zeer goede staat voor rond de 2000 euro. De Classique-versie met het referentienummer Q5101202 heeft een wijzerplaat met Romeinse cijfers en kost ongeveer 5000 euro. De Jaeger-LeCoultre Atmos Classique is 22,5 cm hoog, 20 cm breed en 15,5 cm diep. Deze versie bestaat uit zilvergrijs, gerodineerd messing of verguld messing.

Bij de Marina-versie, van ongeveer 4000 euro, is het glas achter de wijzerplaat ondoorzichtig en versierd met afbeeldingen van zeilboten, vissen of waterplanten. Een special edition met de naam China Aquarium heeft het referentienummer 5806.

Complicaties van een uurwerk zorgen voor extra energieconsumptie. De Atmos heeft daarom weinig extra's en een energiebesparende en slijtvaste aandrijving. De versie met een maanfase op 6 uur vormt hierop de uitzondering. U koopt deze Atmos Classique Phases de lune voor ca. 6500 euro.

De ronde pendel die aan een draad hangt, is een absolute blikvanger. De pendel fungeert als balans en slingert eenmaal per minuut heen en weer. Maar waar komt de energie van de klok vandaan? Het geheim van de Atmos is een aandrijving die energie uit de temperatuurschommelingen van de omgeving haalt. Aan de achterkant heeft de klok een luchtdichte trekzak die met de organische chloorverbinding chloorethaan is gevuld. Zelfs de kleinste temperatuurschommelingen zorgen ervoor dat het vloeibare deel van het chloorethaan in gas wordt omgezet en zo de trekzak als een trekharmonica laat bewegen. Dit flexibele onderdeel drukt daarbij tegen een spiraalveer. Bij 27 graden Celsius zorgt de tegendruk van de veer voor een maximale uitzetting van de trekzak. Bij het dalen van de omgevingstemperatuur trekt de zak samen en ontspant de spiraalveer.

Deze wisselende beweging spant de opwindveer aan. Die zet vervolgens de wijzer van het uurwerk in beweging. Een temperatuurverandering van 1 graad Celsius zorgt ervoor dat de klok genoeg energie heeft om twee dagen te lopen. In theorie functioneert de Atmos eeuwig, of in ieder geval zolang de temperatuur verandert. In de praktijk heeft de klok elke 15 jaar een onderhoudsbeurt nodig. Daarom is het net geen perpetuum mobile.

De Zwitser ingenieur Jean-Léon Reutter (1899-1971) vond de Atmos uit in 1928. Jaeger-LeCoultre kocht kort daarna het patent. De onderneming heeft sinds de versie van 1945 vrijwel niets aan de atmosferische klok veranderd. In de ogen van natuurkundigen is de Atmos een warmtekrachtmachine. Uit het perspectief van hooggeëerd bezoek aan Zwitserland is het een cadeau. Het Alpenland geeft regeringsleiders en vorsten die op staatsbezoek komen een Atmos als blijvende herinnering. De atmosferische klok symboliseert het vakmanschap van de Zwitsers op het gebied van horloges.

De gangnauwkeurigheid van de Atmos overtreft de chronometernorm van polshorloges. De klok wijkt normaal gesproken ongeveer een minuut per maand van de referentietijd af. Bij een nauwkeurige regulering is een afwijking van minder dan 30 seconden mogelijk. Deze waarden staan in schril contrast met de langzame draaibeweging van de ronde pendel: slechts 120 halve omwentelingen per uur. Ter vergelijking: de balans van een modern polshorloge tikt met 28 800 halve omwentelingen per uur. De pendel van de Atmos hangt aan een draad van de speciale legering Elinvar. Dit materiaal is vrijwel ongevoelig voor temperatuurswisselingen, in dit geval een zeer belangrijke eigenschap.

De minimale krachtsinspanning die nodig is om de Atmos te laten functioneren, is zeer indrukwekkend. Volgens Jaeger-LeCoultre zijn er 60 miljoen Atmos-klokken nodig voor hetzelfde energieverbruik als een gloeilamp van 15 watt. Het uurwerk heeft voornamelijk onderdelen die niet gesmeerd hoeven worden. De slijtage wordt daardoor gereduceerd tot een minimum en een constante gang is gegarandeerd. Zwevende deeltjes, zoals stof, die terechtkomen op het mechanische uurwerk zijn de grootste vijand van de Atmos. De geheel gesloten behuizing heeft daarom niet alleen een decoratieve, maar ook een belangrijke technische functie: het beschermt het kaliber tegen schadelijke invloeden van buitenaf.